«اورژانس روانپزشكي شهر تهران در وضعيت بحران قرار گرفته است.»
اين هشداري است كه چند سال پيش دكتر مهدي تهراني دوست، رئيس وقت بيمارستان روزبه تهران داد و با بيان اينكه 16 تخت موجود در اورژانس اين بيمارستان، با توجه به شرايط طولاني بستري بيماران كه گاهي به 4 روز هم مي‌رسد، پاسخگوي نياز شهر تهران نيست، گفت: متأسفانه ما بيش از 70 درصد بيماران را نمي‌توانيم بستري كنيم و فقط به آنها خدمات سرپايي ارائه مي‌كنيم كه البته اين امر به نارضايتي بيماران منجر مي‌شود.
شنيدن اين هشدار همراه با تاكيد كارشناسان مبني بر اينكه اورژانس روانپزشكي با اورژانس عادي متفاوت است و بيمار رواني درصورت درمان نشدن، جامعه را درگير خواهد كرد، شايد تكرار واضحات باشد.
ولي با اين حال، روانپزشكان معتقدند نه تنها تا به حال هيچ تغييري در بهبود وضعيت بيماران روانپزشكي در جامعه صورت نگرفته بلكه به‌نظر مي‌رسد مسئولان در كشور ما هنوز نمي‌خواهند باور كنند با توجه به درگير شدن 20 درصد مردم جامعه به انواع اختلالات رواني، بايد نسبت به فعال‌كردن اورژانس روانپزشكي در بيمارستانهاي عمومي و تك تخصصي كاري كرد.
دكتر سيد سعيد صدر، روانپزشك و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي با اشاره به اينكه بيمارستانهاي روانپزشكي چه تك‌تخصصي‌ها و چه بيمارستانهاي عمومي هيچ كدام بخش روانپزشكي به معناي واقعي ندارند، مي‌گويد: ما فقط يكي دوتا بيمارستان تك‌تخصصي داريم كه آنها هم امكانات كافي براي بستري بيماران را ندارند.
وي با تاكيد بر اينكه خيلي از بيمارستانهاي عمومي هم با اين تصور كه چون بخش‌هاي روانپزشكي و اورژانس مربوط به آن براي هيچ بيمارستاني بازدهي مالي ندارد، به فكر داير كردن آن نيستند، اضافه مي‌كند: در اين ميان دومين مشكل اين است كه انتقال بيماران توسط اورژانس هم به درستي صورت نمي‌گيرد.
اكثر آمبولانس‌ها بيمار روانپزشكي را انتقال نمي‌دهند و خانواده‌هاي بيماران دائما از اين مسئله شكايت دارند. حتي خيلي اوقات شأن و حرمت بيماران هم در اين ميان رعايت نمي‌شود.
بيمه‌ها با هم شانه خالي مي‌كنند!
« بخش‌هاي روانپزشكي هم در بيمارستانهاي عمومي وضعيت بهتر از اين ندارند؛ از اتاق و نور آن گرفته تا تخت‌ها.
حتي اين تجهيزات نزديك به استاندارد هم نيستند و همه اينها نشان مي‌دهد كه رؤساي مراكز درماني و دانشگاهي بخش‌هاي روانپزشكي را اضافه مي‌دانند؛ بخش‌هايي كه هيچ بازدهي مالي براي بيمارستان ندارند».
شنيدن اين عبارات از زبان دكتر صدر در حالي است كه دكتر پرويز مظاهري، دبير انجمن علمي روانپزشكان نيز با ابراز تأسف از ضعف سيستم اورژانس روانپزشكي در كشور مي‌گويد: متأسفانه هيچ كدام از بيمه‌ها در كشور ما براي تحت پوشش قرار دادن خدمات بيماران روانپزشكي همكاري نمي‌كنند، به‌خصوص اينكه مهم‌ترين بيماران روانپزشكي كه موارد اورژانسي هم محسوب مي‌شوند، كساني هستند كه يا اقدام به‌خودكشي كرده‌اند يا به ديگران آسيب‌رسانده‌اند.
به عقيده وي، براي همين است كه تاكيد مي‌كنيم سازمان اورژانس كشور بايد تكنيسين مجرب داشته باشد؛ تكنيسيني كه فقط به وضعيت جسمي بيمار رسيدگي نكند.
دكتر مظاهري با توضيح اينكه مثلا براي بيماراني كه در اثر هذيان و توهم ممكن است به ديگران آسيب برسانند، وسيله‌اي داريم به نام «استرس ژاكت»، خاطرنشان مي‌كند: اين وسيله يك لباس سرتاسري است كه بيمار را به‌طور كامل پوشش مي‌دهد تا نتواند دست و پايش را تكان دهد ولي هيچ بيمارستاني در كشور ما اين وسيله را ندارد.
كاملترين بيمارستان هم ناقص‌است!
البته در اين ميان نگاه برخي روانپزشكان به سمت بيمارستان‌هايي است كه در كشور بايد كاملترين تجهيزات را براي بيماران روانپزشكي داشته باشند ولي اين هم فقط در حد يك توقع است.
دكتر محمد علي شهركي، روانپزشك با تاييد اين موضوع مي‌گويد: بعد از عزم بيش از 20 ساله وزارت بهداشت براي اختصاص دادن تخت روانپزشكي به بيمارستانها، هنوز بيمارستان امام خميني به‌عنوان بزرگ‌ترين بيمارستان كشور نتوانسته بخشي به نام اورژانس روانپزشكي را مجهز كند و حتي در اين بيمارستان روانپزشكي هم نيست كه اگر اورژانس بيمار مشكوك به اختلال روانپزشكي را به بيمارستان آورد، حداقل از اقدامات غيرعلمي روي بيمار جلوگيري كند؛
چون اقدامات وحشتناكي روي برخي از اين بيماران انجام مي‌شود از قبيل تزريق آب مقطر يا چكاندن الكل داخل چشم اين بيماران!
مصوبه‌اي كه فقط تصويب شد!
اما در اين ميان شكايت اكثر روانپزشكان اين است: بارها هم گفتيم تختهاي ما جوابگوي تعداد بيماران روانپزشكي نيست.
حتي به عقيده آنها تعداد اين تخت‌ها در بيمارستانهاي روانپزشكي تك تخصصي هم كم است و علاوه بر اين هزينه هتلينگ تخت و بيمارستان در آنها آنقدر بالاست كه خانواده‌ها قادر به پرداخت آنها نيستند.
اين در حالي است كه به گفته دكتر صدر 10سال پيش يكي از مصوبه‌هاي دولت اين بود كه 10 درصد تختهاي بيمارستانهاي عمومي به بيماران روانپزشكي اختصاص يابد ولي به عقيده كارشناسان عملا اين اتفاق هيچ وقت نيفتاد.
دكتر شهركي نيز با ابراز تأسف از اينكه ما در حوزه‌هاي ديگر فقط به حوزه بيماري‌هاي طبي پرداختيم و از روان مردم كاملا غافل مانديم، تاكيد مي‌كند: بنابراين ما به‌عنوان روانپزشك اصلا خوشبين نيستيم كه مسئولان سيستم بهداشتي به بهداشت روان مردم بپردازند چه برسد به فعال كردن اورژانس روانپزشكي.
اين در حالي است كه به گفته اين روانپزشك، بهترين امكانات ما در سيستم اورژانس در اختيار اورژانس‌هايي است كه هيچ خدماتي در روانپزشكي ندارند.
« البته الان در تهران و در بيمارستان روزبه در مورد اين بيماران اقدامات خوبي صورت گرفته اما هنوز جوابگوي جمعيت چند ميليوني تهران نيست.»
دكتر شهركي با بيان اين عبارات به معضل ديگري هم اشاره مي‌كند و مي‌افزايد: مشكل ديگري كه ما داريم اين است كه خود روانپزشكان هم اين عزم را ندارند كه يكصدا شوند و بخواهند اقدامي براي بهبود وضعيت اورژانس روانپزشكي انجام دهند شايد هم اين قشر از پزشكان مي‌دانند كه اگر بخواهند پيشنهادي در اين مورد بدهند، كاملا بي‌نتيجه است.
البته چندي پيش دكتر احمد جليلي،پيشنهادي مبني بر جدا شدن مقوله بهداشت روان از وزارت بهداشت داد و اينكه اين بخش به‌صورت يك معاونت مستقل در كنار وزارت بهداشت شروع به كار كند.
به عقيده دكتر شهركي، ما همچنان اميدواريم شايد اين كار به عوض شدن ديدگاه مسئولان نسبت به بهداشت روان و جلوگيري از مهجور ماندن آن مؤثر باشد.
منبع: همشهری آنلاین-گروه سلامت- سميه شرافتي