مقاوم سازی غیر سازه ای، راهی برای کاهش آسیب های مالی و جانی
بارها بیان شده که ایران جزو ده کشور بلاخیز خیر دنیاست، پس انجام هرگونه اقدام در راستای کاهش اثرات زلزله منطقی و عقلانی است.
بعد از مقاوم سازی ساختمان که شامل ستون ها، سقف، دیوارهای باربر و پی ها، تیرهای اصلی و فرعی است برای مقابله با زلزله آنچه مهم است مقاوم سازی غیر سازه ای و آموزش و آمادگی همگانی برای مقابله با زلزله است.
بر اساس گزارشات و تجربیات حاصل از وقوع زلزله در صورتی که ساختمان مقاوم باشد اجزای غیرسازه ای شامل وسایل و اسباب و تجهیزات داخل ساختمان بالقوه می توانند باعث آسیب های مالی و جانی و عملکردی شوند. مقاوم سازی سازه ای می تواند نیروهای وارد بر ساختمان حاصل از زلزله را کاهش دهد ولی در صورتی که مقاوم سازی غیر سازه ای انجام نشده باشد ممکن است ایجاد خسارات مالی و جانی بکند در صورتی که می توان با رعایت اصولی، موارد ذکر شده را پیشگیری و در برابر زلزله ایمن زندگی کرد.
مقاوم سازی غیر سازه ای در راستای کاهش آسیب های مالی، جانی و عملکردی انجام می شود. آنچه بیان می شود ساده، آسان و کمترین مخارج را در برابر مقابله با زلزله دارد و کاری پیچیده و تخصصی نیست.
ابتدا می توان وسایل و تجهیزات موجود در ساختمان را بررسی و روش های مهار آن را فرا گرفت. از نصب هرگونه تابلو ، قاب عکس و موارد مشابه در محل خواب خودداری کنید. از قرار دادن وسایل با حجم زیاد مثل جاکفشی، کمد لباس و قفسه کتاب در مسیر خروج ساختمان خودداری کنید. میز و آئینه موجود در اتاق خواب طوری قرار داده شود ( بر حسب ضرورت ) که کمترین آسیب در اثر لرزش و پرت شدن داشته باشد و در صورت پرت شدن باعث مسدود شدن مسیر خروجی نشود. محل خواب و استراحت را به دور از پنجره ها جهت جلوگیری و محافظت از شکسته شدن شیشه ها انتخاب کنید. پرده های بلند و ضخیم می تواند خسارات ناشی از شکسته شدن شیشه ها را کاهش دهد یا به وسیله برچسب های شفاف یا مشجر و نوار چسب محافظت کنيد.
بخاری های نصب شده به دیوار به روش صحیح و محکم مناسب تر از بخار های مبله می باشد .مخزن بخاری های نفتی را به صورت کامل پر نکرده و حداقل یک چهارم مخزن خالی باشد و در جای مناسب در صورت امکان زیر آن را وسایل عایق مانند سینی مناسب لبه دار بگذارید و در صورت امکان در قسمتی از ساختمان که بدون فرش می باشد قرار داده و در مسیر خروجی قرار نگيرد. برای جلوگیری از حرکت هرگونه وسایل چرخ دار مانند ( میز تلویزیون ، کمد و چرخها را قفل یا به وسیله چسب نواری مخصوص محکم کنید. گلدان های آویزان را محکم و در مسیر خروج اضطراری قرار ندهید. تلویزیون های LED و موارد مشابه در صورت نصب به دیوار در جای مناسب و محکم مهار کنید. با توجه به آسیب پذیری تلویزیون های LED در محکم نمودن آنها روی میزهای داخل سالن و اتاق اقدام نمائید به دلیل سطح تماس کم.
در صورت وجود آبگرمکن در منزل به وسیله اتصالات مناسب و قابل خم شدن به دیوار محکم سازی شود. در صورت امکان کمدها، خصوصاً جاکفشی که در محل خروجی درب نگهداری می شود را با قلاب محکم سازی و مهار کنید. وسایل موجود در کابینت های آشپزخانه را نیز می توان جهت جلوگیری از لرزش و پرت شدن با محافظ های لاستیکی مناسب محافظت کرد. هرگونه وسایل و تجهیزات موجود در خانه که می تواند در اثر زلزله دچار لرزش، حرکت و پرت شدن شود را با محکم کردن به دیوار مهار کنید. لوسترها و سایر روشنائی ها را در محل خود محکم کنید.
وسایل و تجهیزات تأسیساتی داخل ساختمان شامل: لوله ها، کانال ها ، کابینت ها را نیز با وسایل مناسب محکم کنید. از قرار دادن میز، صندلی و مبل در مسیر خروج اضطراری خودداری نمائید. کوراسیون مجلل منزل و محل کار در صورت عدم رعایت اصول مقاوم سازی غیر سازه ای باعث افزایش خسارات زلزله می شود.
مهندس جوکاران
کارشناس بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی فسا