شاخص ايمنی بیمارستان یک دید کلی  در مورد توانايي بیمارستان‌ها و مراكز درمانی براي ادامه فعاليت در وضعیت‌های اضطراری را ارائه مي دهد. این دید کلی براساس عوامل سازه اي، غیرسازه اي و عملكردي به دست می‌آید که شامل محیط و شبکه سرویس‌های بهداشتی متعلق به آن بیمارستان است. با تعیین شاخص و یا امتیاز ايمني بیمارستاني، کشورها و تصمیم‌گیرندگان به یک درک کلی از توانایی بیمارستان‌ها برای پاسخ به وضعیت‌های اضطراری و حوادث جدی خواهند رسید. شاخص ايمنی  بیمارستان نمی‌تواند جایگزین مطالعات هزینه اي و دقیق بر روی آسیب‌پذیری‌ها شود. به هر حال، به دلیل ارزان و آسان بودن اجرای آن، این شاخص گام ابتدایی مهمی در جهت اولویت‌بخشی سرمایه‌گذاری کشورها بر روی امنیت بیمارستان‌ها محسوب می‌شود.

تعیین شاخص ايمنی  بیمارستان روش جدیدی برای مديريت خطرپذيري در بخش سلامت است. این شاخص امکان نظارت دائمی بر روی سطح ايمني تأسيسات درمانی را فراهم می‌آورد. به علاوه، دیگر امنیت [بیمارستان‌ها] تنها درحد عالی و یا صفر نخواهد بود، بلکه می‌توان سطح ايمنی آن‌ها را به طور تدریجی بهبود بخشید.

شاخص ايمنی  بیمارستان در ابتدا توسط گروه مشاوره‌ای كاهش اثرات سوانح سازمان بهداشت پان آمریکن و سپس با ورود سایر متخصصین آمریکای لاتین و جزایر کاریب تهيه گردید. این طرح با گذراندن مراحل طولانی بحث و گفت‌وگو، آزمایش و تجدید نظر در طول 2 سال به انجام رسید.

 محاسبه شاخص ايمني بیمارستان‌ها

به منظور محاسبه شاخص امنیتی ساختمان‌های درمانی مراحل متعددی باید طی شود. در ابتدا، يك تیم ارزیابی به منظور برآورد سطح ايمنی در 145 قسمت بیمارستان از چك لیست ارزشیابی استاندارد استفاده می‌کند. پس از تكميل چك لیست، تیم ارزیابی به طور مجموع امتیازها کسب شده را تایید می‌کند و آن‌ها را وارد یک ماشین‌حساب می‌نماید. این ماشین‌حساب هر متغییر را براساس اهمیت نسبی آن در توانمندساختن بیمارستان برای پايداري و ادامه فعالیت در زمان وقوع حوادث وزن دهي می‌کند. امتیاز سطح امنیت به طور خودکار محاسبه می‌شود.

امتیاز نهایی شاخص امنیتی ساختمان‌های درمانی را درون یکی از سه طبقه‌بندی ايمنی زیر قرار می‌دهد و با این کار به مسئولان کمک می‌کند تا مشخص نمایند که کدام یک از ساختمان‌های درمانی نیاز ضروری‌تری به انجام بررسی دارد:

·         دسته A برای ساختمان‌هایی است که باید قادر به محافظت از جان ساکنان و اموال درون خود باشد و در صورت وقوع حوادث، احتمالاً توانایی برای ادامه فعالیت خود را داشته باشد.

·         دسته B برای ساختمان‌هایی تعیین شده است که می‌توانند در برابر حوادث پايداري کنند، اما تجهیزات و خدمات مهم در معرض خطر خواهند بود.

·         دسته C برای ساختمان‌هایی است که جان و امنیت ساکنان آن در زمان وقوع حوادث در معرض خطر است.

محاسبه امتیاز ايمني این امکان را فراهم می‌آورد تا نظارت و پايش مداوم انجام شده و عمليات مراقبتي براي بهبود ايمني در ميان مدت صورت پذيرد.

این مرور کلی برای کشورها و تصمیم‌گیرندگان نقطه آغازی خواهد بود که اولویت‌های لازم [برای افزایش سطح ايمني ساختمان‌ها] را به وجود آورند و خطرات و آسیب‌پذیری تأسيسات بهداشتی درمانی را کاهش دهند.

مولفه‌های شاخص ايمني بیمارستان  

فرم‌های ارزیابی 

فرم شماره 1: اطلاعات کلی در مورد تأسيسات درمانی. این فرم باید قبل از ارزیابی توسط کمیته حوادث بیمارستان تکمیل گردد. این فرم شامل اطلاعاتی درباره سطح پیچیدگی ساختمان‌های درمانی، تعداد افرادی که این ساختمان به آن‌ها سرویس ارائه مي گردد، مراقب‌های ویژه، سایر خدمات در دسترس و کارمندان بهداشت و درمان می‌شود.

فرم شماره 2: چك لیست ايمني بیمارستان. یک تیم آموزش‌دیده از ارزیابی‌کنندگان از این لیست استفاده می‌کنند تا سطح ايمني 145 قسمت ساختمان‌های درمانی كه بر اساس نوع محل و اجزاي ساختاری، غیرساختاری  و غملكردي گروه‌بندی شده‌اند را مورد ارزیابی قرار دهد.

راهنمای افراد ارزيابي كننده :

راهنمای ارزش‌یابان، ابزار اصلی آموزشی آن‌ها محسوب می‌شود. این راهنما معیارهای استاندارد را برای ارزش‌یابی قسمت‌های ساختمان‌های درمانی به طور فردی و به عنوان بخشی از شبکه خدمات بهداشتی فراهم می‌آورد. این راهنما مورد استفاده تیم ارزیابی‌کنندگان دارای تخصص‌های متفاوت قرار می‌گیرد. این متخصصان می‌توانند شامل مهندسان، معماران، کارمندان بهداشت و درمان، مدیران بیمارستان و سایر افرادی که آموزش‌های پیشین را دیده‌اند باشند. این راهنما همچنین متدولوژی و پایه و اساس شاخص امنیتی بیمارستان‌ها و چگونگی محاسبه و تفسیر امتیاز دهی ساختمان‌های درمانی را توضیح می‌دهد.

ماشین‌حساب شاخص امنیت: 

امتیازها و ارزش‌های به دست آمده از هر قسمت لیست ارائه شده بر روی یک صفحه گسترده «اکسل» ثبت می‌شود که آن به منظور محاسبه اتوماتیک امتیاز عددی هر 145 قسمت ارزیابی شده از فرمول‌هایی استفاده می‌کند. در نتیجه این امر، ساختمان‌های درمانی در یکی از سه دسته‌بندی امنیتی قرار داده می‌شوند: [سطح امنیت] بالا، متوسط و پایین. ذکر این نکته حائز اهمیت است که ارزش‌های داده شده به هریک از قسمت‌ها براساس یک فرمول توافق‌شده ارزش‌یابی می‌شود. این فرمول در آمریکای لاتین و جزایر کاریب مورد حمایت قرار گرفته است و نمی‌‌تواند در سرتاسر دنیا قابل اجرا باشد. پس از اتمام دوره آموزشی، مدل ماشین‌حساب در دسترس تیم ارزش‌یابی قرار خواهد گرفت.

اجرای شاخص امنیتی بیمارستان در قاره آمریکا 

کشورهای متعددی در آمریکای لاتین و جزایر کاریب در تلاش برای افزایش توانایی خود به منظور ارزیابی امنیت ساختمان‌های درمانی و ایجاد اولویت‌بندی برای بهبود وضعیت آن‌ها هستند.

«سیستم حفاظتی مدنی» کشور مکزیک یک «برنامه امنیت بیمارستان‌های ملی» را آغاز نموده است. به عنوان بخشی از این برنامه، یک «کمیته ارزش‌یابی، تحلیل و تصدیق امنیت» ایجاد گردید و کمیته‌های دولتی بررسی‌های ابتدایی را بر روی سطح امنیت مجتمع‌های بیمارستانی و یا بیمارستان‌های سطح 3 واقع در مناطق پرخطر انجام داده است. تیمی از ارزیابی‌کنندگان امنیت بیمارستان که متشکل از متخصصین و نهادهای گوناگون است تحت دوره‌های آموزشی فشرده قرار گرفتند: کارگاه ابتدایی شش ساعته پس از دوره آموزشی آن‌لاین 60 ساعته که توسط متخصصین مربوط اداره می‌شد.  

«شاخص امنیتی بیمارستان» همچنین در چندین بیمارستان کشورهای بولیوی، اکوادور و پرو مورد استفاده قرار گرفته است. برنامه‌های امنیت بیمارستان‌ها در این کشورها به صورت محدود و آزمایشی ایجاد خواهند شد. نتایج اولیه نشان می‌دهد که عناصر غیرساختاری (عناصر معماری، تاسیسات و تجهیزات اساسی) بیش از هر چیز دیگر آسیب‌پذیر هستند. تعهدات سیاسی نیز پیش‌نیاز اساسی برای پیشرفت فنی در بهبود سطح امنیت ساختمان‌های درمانی محسوب می‌شوند. به علاوه، داشتن یک چارچوب قانونی برای تضمین به انجام رسانیدن اقدامات امنیتی بسیار حائز اهمیت است. اجرای شاخص امنیت بیمارستان نیازمند محرک و حمایت است تا بتواند مدیران بیمارستان‌ها را برای سرمایه‌گذاری در بهبود وضعیت امنیتی متقاعد نماید.

در جزایر کاریب، شاخص امنیتی بیمارستان در «نیفیس»، «سینت کیتس»، «گرانادا»، «مونتسرات»، «سنت وینست»، «گرنادینس»، «آنگولا»، «دومینیکا» و «باربیدوز» اجرا گردید. براساس نتایج و توصیه‌های تیم ارزیابی، 8 بیمارستان شروع به انجام اصلاحات لازم برای ارتقای سطح امنیت خود نموده‌اند. کشور کوبا یکی از اولین کشورهایی بود که طرح لیست ارزش‌یابی امنیتی بیمارستان‌ها را اجرا نمود و نتایج به دست آمده، توانایی بیمارستان‌ها برای مقابله با «توفند آیک و گوستاو» را به میزان مطلوبی رسانده است. از آن جایی که این طرح در آمریکای جنوبی به انجام رسید، اجرای «شاخص امنیتی بیمارستان» مورد پسند بخش‌های بهداشتی و همچنین مدیران خطرات حوادث این منطقه قرار گرفته است. جامائیکا و ترینیداد و توباگو درصدد اجرای «شاخص امنیتی بیمارستان» در بسیاری از بیمارستان‌های خود هستند. آمریکای مرکزی، به نوبه خود، طرح پرهزینه‌ای را برای آموزش ارزیابی‌کنندگان و همچنین توسعه طرح‌های «امنیت بیمارستانی» در بسیاری از کشورها آغاز نموده است. اشتیاق به وجود آمده که ناشی از طرح «شاخص امنیتی بیمارستان» می‌شود، [در بسیاری از کشورها] فراگیر شده است. این ابزار ساده و کاربردی برای ما این امکان را فراهم آورده است تا به نتایج کوتاه، متوسط و بلندمدت روشنی دست یابیم و همچنین در ایمن‌سازی بیمارستان‌ها در برابر حوادث نیز به ما کمک خواهد نمود.